Aýna bilen tanyş bolmagyňyz mümkin, ýöne aýnanyň gelip çykyşyny bilýärsiňizmi?Aýna häzirki döwürde däl-de, 4000 ýyl ozal Müsürde döräpdir.
Şol günler adamlar belli bir minerallary saýlap alardylar, soň bolsa ýokary temperaturada eredip, şekillendirerdiler, şeýlelik bilen irki stakanyň döremegine sebäp bolardy.Şeýle-de bolsa, aýna häzirki ýaly aç-açan däldi we tehnologiýanyň kämilleşmegi bilen häzirki zaman aýna emele geldi.
Käbir arheologlar müňlerçe ýyl ozal aýnany görüpdirler we ussatlygy gaty jikme-jikdir.Bu, köp adamyň tebigatyň pese gaçmazdan müňlerçe ýyllap elementlerden aman galmagy bilen gyzyklandy.Ylmy nukdaýnazardan seredeniňde, aýna çüýşäni näçe wagtlap ýabany ýere taşlap bileris we tebigatda barmy?
Millionlarça ýyllap ýaşap biljekdigi baradaky teoriýa bar, bu hyýal däl, ýöne oňa hakykat bar.
Durnuk aýna
Himiki serişdeleri saklamak üçin ulanylýan gaplaryň köpüsi, aýnadan ýasalýar.Olaryň käbiri dökülse betbagtçylyklara sebäp bolup biler, aýna gaty bolsa-da, näzikdir we ýere gaçsa döwülip biler.
Bu himiki maddalar howply bolsa, näme üçin aýnany gap hökmünde ulanmaly?Fallingykylmagyna we poslamagyna çydamly poslamaýan polatdan peýdalanmak has gowy bolmazmy?
Sebäbi aýna fiziki we himiki taýdan gaty durnukly we ähli materiallardan iň gowusydyr.Fiziki taýdan aýna ýokary ýa-da pes temperaturada döwülmeýär.Tomusyň yssysynda ýa-da gyşyň sowuklarynda bolsun, aýna fiziki taýdan durnukly bolýar.
Himiki durnuklylyk nukdaýnazaryndan, aýna poslamaýan polat ýaly metallardan has durnuklydyr.Käbir kislotalar we gidroksidi maddalar aýna gaplara ýerleşdirilende aýnany poslap bilmeýär.Şeýle-de bolsa, ýerine poslamaýan polat ulanylsa, gäminiň eremeginden kän wagt geçmezdi.Aýnany döwmek aňsat diýilse-de, dogry saklansa howpsuzdyr.
Tebigatda galyndy aýna
Aýna gaty durnukly bolany üçin, galyndy aýnany tebigy taýdan peseltmek üçin tebigata zyňmak gaty kyn.Plastmassanyň onlarça, hatda asyrlardan soňam tebigatda peselmeginiň kyndygyny öňem eşidipdik.
Emma bu gezek aýna bilen deňeşdirilende hiç zat ýok.
Häzirki synag synaglaryna görä, aýnanyň doly zaýalanmagy üçin millionlarça ýyl gerek bolup biler.
Tebigatda köp sanly mikroorganizm bar we dürli mikroorganizmleriň dürli endikleri we zerurlyklary bar.Şeýle-de bolsa, mikroorganizmler aýna bilen iýmitlenmeýär, şonuň üçin aýnanyň mikroorganizmler tarapyndan zaýalanmagynyň ähtimallygyny göz öňünde tutmagyň zerurlygy ýok.
Tebigatyň maddalary zaýalamagynyň başga bir usuly, ak plastmassanyň bir bölegi tebigata zyňylan ýaly, wagtyň geçmegi bilen plastmassa sary reňkde okislener.Soňra plastmas döwülip, ýere çümýänçä ýarylar, tebigatyň okislenmeginiň güýji şeýle.
Hatda gaty ýaly görünýän polat hem okislenme garşy gowşak, ýöne aýna okislenmä ýokary çydamlydyr.Kislorod tebigatda ýerleşdirilen hem bolsa, oňa hiç zat edip bilmeýär, şonuň üçin gysga wagtyň içinde aýnany peseltmek mümkin däl.
Gyzykly aýna kenarlary
Näme üçin daşky gurşaw toparlary aýnanyň zaýalanyp bilmeýän mahaly tebigata zyňylmagyna garşy däl?Bu madda daşky gurşawa zyýanly däldigi sebäpli, suwa atylanda şol bir derejede galar we gury ýere zyňylanda şol bir derejede galar we müňlerçe ýyllap çüýremez.
Käbir ýerlerde ulanylan aýnany gaýtadan ulanarlar, mysal üçin aýna çüýşeler içgiler bilen doldurylar ýa-da başga bir zat zyňmak üçin erediler.Glassöne aýnany gaýtadan işlemek hem gaty gymmat we öň aýna çüýşäni doldurmazdan we gaýtadan ulanmazdan ozal arassalamalydy.
Soňra tehnologiýa kämilleşdigiçe, täze aýna çüýşäni gaýtadan işlemekden has arzandygy belli boldy.Aýna çüýşeleriň gaýtadan ulanylmagy taşlandy we peýdasyz çüýşeler kenarda galdy.
Tolkunlar olaryň üstünden ýuwlanda, aýna çüýşeler biri-biri bilen çaknyşýar we bölekleri kenara dargatýar, şeýlelik bilen aýna plýa beachyny döredýär.Adamlaryň ellerini we aýaklaryny aňsatlyk bilen dyrnaýan ýaly bolup biler, ýöne aslynda köp aýna plýaacheslary adamlara zyýan berip bilmeýär.
Sebäbi çagyl aýna bilen sürtülende gyralary hem kem-kemden ýumşap, kesiş täsirini ýitirýär.Käbir telekeçi adamlar girdejileriniň öwezine syýahatçylyk ýerleri ýaly aýna kenarlaryny hem ulanýarlar.
Geljekki çeşme hökmünde aýna
Tebigatda eýýäm köp sanly galyndy aýna bar we aýna önümleri öndürilmegini dowam etdirýärkä, bu galyndy aýnanyň mukdary geljekde çalt öser.
Käbir alymlar geljekde aýna öndürmek üçin ulanylýan magdan az bolsa, bu galyndy aýna çeşmä öwrülip biler diýip çaklaýarlar.
Gaýtadan işlenip, ojaga taşlanan bu galyndy aýna aýna gaplara gaýtadan dikeldilip bilner.Bu geljekki çeşmäni açyk ýa-da ammarda saklamak üçin belli bir ýere zerurlyk ýok, sebäbi aýna gaty durnukly.
Çalyşyp bolmaýan aýna
Aýna adamzadyň ösüşinde möhüm rol oýnapdyr.Öňki döwürde müsürliler bezeg maksatly aýna ýasapdyrlar, ýöne soňra aýna dürli gämilere ýasalypdyr.Aýna döwülmeseňiz adaty bir zat boldy.
Soň bolsa teleskopyň oýlap tapylmagy üçin şertleri üpjün edýän aýnany has aýdyň etmek üçin ýörite usullar ulanyldy.
Teleskopyň oýlanyp tapylmagy nawigasiýa döwrüne gabat geldi we astronomiki teleskoplarda aýnanyň ulanylmagy adamzada äleme has doly düşünmäge mümkinçilik berdi.Tehnologiýamyz aýnasyz belentliklere ýetip bilmezdi diýmek adalatly.
Geljekde aýna möhüm rol oýnamagyny dowam etdirer we çalşyp bolmajak önüme öwrüler.
Glassörite aýna lazer ýaly materiallarda, awiasiýa enjamlarynda ulanylýar.Hatda ulanýan jübi telefonlarymyz hem has oňat displeý gazanmak üçin damja çydamly plastmassadan ýüz öwürdiler we Corning aýnasyna geçdiler.Bu derňewleri okanyňyzdan soň, birdenkä äýnegiň beýik we güýçlidigini duýýarsyňyzmy?
Iş wagty: 13-2022-nji aprel